Nghệ thuật thủ công từ da rắn đang ngày càng trở thành điểm nhấn sáng tạo và đầy tiềm năng của làng nghề Lệ Mật – ngôi làng ven đô thuộc phường Việt Hưng (Hà Nội), nơi từ lâu người ta vẫn quen nhớ đến nghề nuôi rắn trăm năm tuổi và những đặc sản nổi tiếng như rắn xào lăn, nem rắn, da rắn chiên giòn… Ít ai biết rằng phía sau danh tiếng ẩm thực độc đáo ấy, một hướng đi âm thầm khẳng định vị thế cho làng nghề.
Da rắn – chất liệu độc đáo được “đánh thức”
Lệ Mật là một trong số ít làng nghề tại Việt Nam có nghề nuôi rắn bài bản và lâu đời. Trước đây, người dân chủ yếu tận dụng rắn cho các món ăn đặc sản hoặc dược liệu đông y. Phần da thường bị bỏ đi hoặc ít được chú trọng. Nhưng với tư duy sáng tạo và bàn tay khéo léo của người thợ, da rắn, một vật liệu tưởng chừng đơn giản đã được “biến hình” thành những sản phẩm thủ công tinh xảo, có tính thẩm mỹ và giá trị cao.
Được biết, da rắn sau khi được xử lý qua nhiều công đoạn như tẩy mùi và làm bóng sẽ trở thành chất liệu thời trang độc đáo, nổi bật bởi vân vảy tự nhiên, sắc sảo mà không loại da nào khác có thể bắt chước được. Quan trọng hơn, mỗi phần da rắn là một cá thể riêng biệt, khiến từng sản phẩm trở thành tác phẩm độc bản, không trùng lặp.
Tại Lệ Mật hiện nay, một số hộ gia đình đã mở rộng quy mô sản xuất thủ công mỹ nghệ từ da rắn. Những chiếc ví da rắn, thắt lưng, giày da… lần lượt ra đời dưới bàn tay tỉ mỉ của các nghệ nhân địa phương.
Trong số đó, ví và thắt lưng da rắn là hai sản phẩm được ưa chuộng nhất nhờ tính ứng dụng cao, mẫu mã đa dạng và độ bền vượt trội. Các sản phẩm giày da rắn, mặc dù cầu kỳ và đắt đỏ hơn nhưng vẫn được săn đón bởi giới sành điệu nhờ kiểu dáng độc lạ, thể hiện gu thẩm mỹ cá nhân rõ nét.
Mỗi sản phẩm đều trải qua hàng chục bước thủ công, từ cắt da, định khuôn, may viền đến hoàn thiện. Đây không chỉ là kỹ thuật, mà còn là sự kết tinh của kinh nghiệm, thẩm mỹ và tình yêu nghề của người dân tại Lệ Mật.
Khẳng định vị thế hàng thủ công cao cấp
Không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước, nhiều sản phẩm da rắn Lệ Mật cũng được nhiều khách hàng quốc tế ưa chuộng nhất là khách du lịch Ấn Độ. Chính nhu cầu đa dạng từ du khách quốc tế đã trở thành động lực để làng nghề đổi mới và phát triển.
Và điều đáng mừng là nhiều người trẻ trong làng Lệ Mật quyết tâm kế nghiệp cha ông, kết hợp truyền thống với tư duy thiết kế hiện đại, sáng tạo mẫu mã phù hợp với thị hiếu quốc tế. Các hộ gia đình thuộc hợp tác xã làng nghề Lệ Mật cũng chú trọng sản xuất và đẩy mạnh việc xây dựng thương hiệu, tham gia các hội chợ làng nghề, các chương trình xúc tiến thương mại để quảng bá sản phẩm.
Không chỉ sản xuất, Lệ Mật còn là điểm đến lý tưởng cho du khách muốn trải nghiệm du lịch làng nghề kết hợp thủ công truyền thống. Nhiều du khách thích thú khi được tham quan xưởng chế tác thủ công da rắn, xem quy trình xử lý, may da rắn. Thậm chí, có thể trực tiếp đặt hàng sản phẩm cá nhân hóa (theo kích cỡ, màu sắc)…
Ngoài ra, du khách còn có cơ hội thưởng thức đặc sản rắn, tìm hiểu truyền thuyết chàng trai họ Hoàng diệt thủy quái cứu công chúa – một phần không thể thiếu trong tâm thức người dân Lệ Mật.
Giữa làn sóng đô thị hóa và hiện đại hóa, không ít làng nghề truyền thống đang dần mai một. Nhưng tại Lệ Mật, người dân đã chứng minh rằng giá trị cũ có thể được gìn giữ và phát huy trong sự chuyển mình của thời đại. Nghệ thuật thủ công mỹ nghệ từ da rắn không chỉ giúp nâng tầm giá trị kinh tế, mà còn góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa làng nghề một cách bền vững.
Từ vật liệu từng bị xem là phụ phẩm, da rắn đã trở thành biểu tượng mới của sự sáng tạo, tinh xảo và hội nhập. Và Lệ Mật ngôi làng từng gắn liền với những câu chuyện huyền thoại – đang viết tiếp hành trình mới, bằng chính đôi tay của những người thợ tài hoa.